Shikshan Sanjivanee // शिक्षण संजीवनी // Maharashtra Educational Website

संजय जगताप यांचा scert मध्ये सन्मान

Sanjay Vasant Jagtap 0 22:54

संजय जगताप यांचा scert मध्ये सन्मान

लेख - इंडोनेशियातील भारतीय संस्कृतीच्या पाऊलखुणा

Sanjay Vasant Jagtap 0 lekh 09:33

लेख - इंडोनेशियातील भारतीय संस्कृतीच्या पाऊलखुणा

मराठी म्हणी व त्यांचे अर्थ

Sanjay Vasant Jagtap 0 09:05

मराठी म्हणी व त्यांचे अर्थ

१ अती तिथे माती – कोणत्याही ,  अतिरेक हा नुकसानकारकच होतो.

२ अतिशहाणा त्याचा बैल रिकामा – जो माणूस फार शहाणपणा करायला जातो,त्याचे मुळीच काम होत नाही.

३ अडला हरी गाढवाचे पाय धरी – शहाण्या माणसाला प्रसंगी मूर्खाची विनवणी करावी लागते.

४ असतील शिते,तर जमतील भुते – आपला भरभराटीचा काळ असला,तर आपल्याभोवती माणसे गोळा होतात.

५ आग सोमेश्वरी,बंब रामेश्वरी – जेथे मदतीची गरज आहे ,तेथे ती न पोहोचता भलत्याच ठिकाणी पोहोचणे.

६  आगीतून फुफाट्यात – लहान संकटातून अधिक मोठ्या संकटात सापडणे.

७ आधी पोटोबा मग विठोबा – आधी स्वतःच्या पोटापाण्याचा विचार करणे व नंतर अन्य काम करणे.

८ अंथरूण पाहून पाय पसरावे – ऐपतीच्या मानाने खर्च करावा.

९ आवळा देऊन कोहळा काढणे- क्षुल्लक वस्तूच्या मोबदल्यात मोठा लाभ करून घेणे.

१० आयत्या बिळात नागोबा- दुसऱ्याच्या कष्टावर स्वार्थ साधणे.

११ आलीया भोगासी असावे सादर – जे नशिबात असेल,ते भोगायला तयार असावे.

१२ आपला हात जगन्नाथ – आपले काम पार पाडण्यासाठी स्वतःच कष्ट सोसणे योग्य ठरते.

१३ आडात नाही तर पोहऱ्यात कोठून येणार ?- जे मुळात अस्तित्वातच नाही त्याची थोडीदेखील अपेक्षा करणे व्यर्थ होय.

१४ आंधळा मागतो एक डोळा देव देतो दोन – किमान लाभाची अपेक्षा केली असताना,अपेक्षेपेक्षा कितीतरी अधिक लाभ होणे .

१५ असंगाशी संग प्रणाशी गाठ – दुर्जन मानसांशी संगत केल्यास प्रसंगी जिवालाही धोका निर्माण होतो.

१६ अन्नछत्री जेवणे, वर मिरपूड मागणे – दुसऱ्याकडून आवश्यक ती धर्मार्थ मदत घ्यायची त्याशिवाय आणखीही काही गोष्टी मागून मिजास दाखवणे .

१७ अंगाला सुटली खाज,हाताला नाही लाज – गरजवंताला अक्कल नसते.

१८ अंगावरचे लेणे,जन्मभर देणे- दागिन्याकरिता कर्ज करून ठेवायचे आणि ते जन्मभर फेडीत बसायचे.

१९ अंतकाळापेक्षा मध्यान्हकाळ कठीण – मरणाच्या वेदनापेक्षा भुकेच्या वेदना अधिक दुख:दायक असतात.

२० अंधारात केले,पण उजेडात आले- कितीही गुप्तपणे एखादी गोष्ट केली तरी ती काही दिवसानी उजेडात येते.

२१ अक्कल नाही काडीची नाव सहस्त्रबुद्धे – नाव मोठे लक्षण खोटे.

२२ अघटित वार्ता आणि कोल्हे गेले तीर्था – अशक्य कोटीतील गोष्ट.

२३ अती झाले अन आसू आले- एखाद्या गोष्टीचा अतिरेक झाला,की ती दुख:दायक ठरते.

२४ अती परिचयात अवाज्ञा – जास्त जवळीकता झाल्यास अपमान होऊ शकतो .

२५ अती झाले गावाचे अन पोट फुगले देवाचे- कृत्य एकाचे त्रास मात्र दुसऱ्यालाच .

२६ अर्थी दान महापुण्य – गरजू माणसाला दान दिल्यामुळे पुण्य मिळते.

२७ आईची माया अन पोर जाईल वाया – फार लाड केले तर मुले बिघडतात .

२८ आपलेच दात आपलेच ओठ – आपल्याच माणसाने चूक केल्यास अडचणीची परिस्थिति निर्माण होते.

२९ आपण हसे लोकाला, शेंबूड आपल्या नाकाला – ज्या दोषाबद्दल आपण दुसऱ्याला हसतो ,तोच दोष आपल्या अंगी असणे .

३० आधीच उल्हास त्यात फाल्गुन मास – मुळातच आळशी असणाऱ्या माणसांच्या बाबतीत त्यांच्या आळशी वृत्तीला पोषक अवस्था निर्माण होणे .

३१ आंधळं दळतं कुत्रं पीठ खातं – एकाने काम करणे व दुसऱ्याने त्याचा फायदा उठवणे .

३२ आंधळ्या बहीऱ्याची गाठ – एकमेकाना मदत करण्यास असमर्थ असणाऱ्या दोन माणसांची गाठ पडणे.

३३ अगं अगं म्हशी मला कोठे नेशी ? चूक स्वतःच करून ती मान्य करावयाची नाही,उलट ती चूक दुसऱ्याच्या माथी मारून मोकळे होणे .

३४ अडली गाय फटके खाय – एखादा माणूस अडचणीत सापडला की,त्याला हैराण केले जाते.

३५. असेल त्या दिवशी दिवाळी नसेल त्या दिवशी शिमगा – अनुकूलता असेल तेंव्हा चैन करणे आणि नसेल तेंव्हा उपवास करण्याची वेळ येणे.

३६ अंगठा सुजला म्हणून डोंगराएवढा होईल का ?- कोणत्याही गोष्टीला ठराविक मर्यादा असते.

३७ अवशी खाई तूप आणि सकाळी पाही रूप – अतिशय उतावळेपणाची कृती .

३८ अती खाणे मासणात जाणे – अति खाणे शेवटी नुकसानकारकच ठरते .

३९ अठरा नखी खेटरे राखी , वीस नखी घर राखी – मांजर घराचे तर कुत्रे दाराचे रक्षण करते.

४० अवचित पडे , नि दंडवत घडे – स्वतःची चूक झकण्याचा प्रयत्न करणे .

४१ अवसबाई इकडे पुनवबाई तिकडे – एकमेकींच्या अगदी विरुद्ध बाजू .

४२ अंगापेक्षा बोंगा मोठा – मूळ गोष्टींपेक्षा तिच्या आनुषंगिक गोष्टींचा बडेजाव मोठा असणे .

४३ आपला तो बाब्या दुसऱ्याचे ते कारटे – स्वतःच्या बाबतीत असणारे चांगले विचार दुसऱ्याच्या बाबतीत न ठेवण्याची वृत्ती असणे .

४४   आपली पाठ आपणास दिसत नाही -स्वतःचे दोष स्वतःला दिसत नाहीत .

४५ आजा मेला नातू झाला – एखादे नुकसान झाले असता,त्याच वेळी फायद्याची गोष्ट घडणे.

४६ आपल्याच पोळीवर तूप ओढणे – फक्त स्वतःचाच तेवढा फायदा साधून घेणे .

४७ आपण मेल्यावाचून स्वर्ग दिसत नाही – अनुभवाशिवाय शहाणपन नसते.

४८ आयजीच्या जीवावर बायजी उदार – दुसऱ्याचा पैसा खर्च करून औदार्य दाखवणे.

४९ आग खाईल तो कोळसे ओखेल – जशी करणी तसे फळ.

५० आधानातले रडतात व सुपातले हसतात- संकटात असतानाही दुसऱ्याचे दुख: पाहून हसू येते.

५१ इकडे आड तिकडे विहीर – दोन्ही बाजूनी संकटात सापडणे .

५२ इच्छि परा ते येई घरा – आपण जे दुसऱ्याच्या बाबतीत चिंतितो तेच आपल्या वाट्याला येणे.

५३ इच्छिलेले जर घडले तर भिक्षुकही राजे होते – इच्छेप्रमाणे सारे घडले तर सारेच लोक धनवान झाले असते.

५४ इन मिन साडेतीन – एखाद्या कारणासाठी अगदी कमीत कमी लोक हजर असणे.

५५ ईश्वर जन्माला घालतो त्याच्या पदरी शेर बांधतो – जन्मास आलेल्याचे पालन पोषण होतेच.

५६ उतावळा नवरा गुडघ्याला बाशिंग – उतावळेपणाने मूर्खासारखे वर्तन करणे.

५७ उचलली जीभ लावली टाळ्याला – विचार न करता वाटेल ते आमर्यादपणे बोलणे .

५८ उथळ पाण्याला खळखळाट फार – ज्याच्या अंगी मुळातच गुण कमी असतात ,तो मनुष्य फार बढाई मारतो.

५९ ऊस गोड लागला म्हणून मुळासकट खाऊ नये – एखादी गोष्ट आवडली असली तरी तिचा अतिलोभ बाळगू नये.

६० एक ना धड भाराभर चिंध्या – एकाच वेळी अनेक कामे स्वीकारल्याने शेवटी कोणतेही काम पूर्ण न होणे.

६१ उंदराला मांजराची साक्ष – ज्याचे एखाद्या गोष्टीत हित आहे त्याला त्या गोष्टीबाबत विचारणे व्यर्थ असते.

६२ उठता लाथ बसता बुक्की – प्रत्येक कृत्याबद्दल अद्दल घडवण्यासाठी पुन्हा पुन्हा शिक्षा करणे.

६३ उडत्या पाखराची पिसे मोजणे – अगदी सहज चालता – चालता एखाद्या अवघड गोष्टीची परीक्षा करणे.

६४ उतावळी बावरी म्हाताऱ्याची नवरी – अति उतावळेपणा नुकसानकारकच असतो .

६५ उद्योगाचे घरी रिद्धि सिद्धी पाणी भरी – जेथे उद्योग असतो तेथे संपत्ती येते.

६६ उंबर पिकले आणि नडगीचे डोळे आले – फायद्याची वेळ येणे;पण लाभ न घेता येणे .

६७ उराचे खुराडे आणि चुलीचे तुणतुणे -अतिशय हलाखीची स्थिति .

६८ उंदीर गेला लुटी आणल्या दोन मुठी – प्रत्येक मनुष्य आपल्या क्षमतेनुसार काम करतो .

६९ उकराल माती तर पिकतील मोती – मेहनत केल्यास चांगले पीक येते .

७० उखळात डोके घातल्यावर मुसळाची भीती कशाला ?- एखादे काम करायला घेतल्यावर त्यासाठी पडणाऱ्या श्रमांचा विचार करायचा नसतो .

७१ उचल पत्रावळी,म्हणे जेवणारे किती ?- जे काम करायचे ते सोडून देऊन भलत्याच चौकशा करणे.

७२ उडाला तर कावळा , बुडाला तर बेडूक- एखाद्या गोष्टीची परीक्षा होण्यासाठी काही काळ वाट पाहावी लागते.

७३ उधारीचे पोते,सव्वा हात रिते – उधारीने घेतलेला माल नेहमीच कमी भरतो.

७४ उभारले राजवाडे तेथे आले मनकवडे – श्रीमंती आली की, तिच्या मागोमाग हाजी-हाजी करणारेही येतातच .

७५ उभ्याने यावे आणि ओणव्याने जावे – येते वेळी ताठ मानेने यावे आणि जाते वेळी खाली मान घालून जाणे .

७६ ऊसाच्या पोटी कापुस- सद्गुणी माणसाच्या पोटी दुर्गुणी संतती .

७७ एका माळेचे मणी – सगळीच माणसे सारख्याच स्वभावाची असणे.

७८ एका हाताने टाळी वाजत नाही – दोघांच्या भांडणात पूर्णपणे एकट्यालाच दोष देता येत नाही .

७९  एक ना धड भाराभर चिंध्या – एकाच वेळी अनेक कामे स्वीकारल्यामुळे शेवटी कोणतेही काम पूर्ण न होणे.

८० ऐकावे जनाचे करावे मनाचे- कोणत्याही कामाबाबत दुसऱ्याचे मत घ्यावे;परंतु शेवटी सारासार विचार करून आपल्या मताप्रमाणे वागावे.

८१ एकाची जळते दाढी दुसरा त्यावर पेटवू पाहतो विडी - दुसऱ्याच्या अडचणींचा विचार न करता त्यातही स्वतःचा फायदा पाहण्याची वृत्ती असणे.

८२ एकाने गाय मारली म्हणून दुसऱ्याने वासरू मारू नये – दुसऱ्याने केलेल्या मोठ्या वाईट गोष्टींकडे बोट दाखवून आपण केलेल्या वाईट गोष्टीचे समर्थन करू नये.

८३ एका पिसाने कुणी मोर होत नाही- थोड्याशा यशाने हुरळून जाणे.

८४ एका खांबावर द्वारका – एकाच व्यक्तीवर सर्व जबाबदऱ्या असणे.

८५ एक कोल्हा सतरा ठिकाणी व्याला – एका व्यक्तिपासून अनेक ठिकाणी उपद्रव होणे.

८६ एका कानावर पगडी,घरी बाईल उघडी – बाहेर बडेजाव;पण घरी दारिद्रय.

८७ एका म्यानात दोन तलवारी राहत नाहीत – दोन तेजस्वी माणसे एकत्र गुण्या-गोविंदाने राहू शकत नाहीत.

८८ ऐंशी तेथे पंचाऐंशी – अतिशय उधळेपणाची कृती.

८९ ऐरावत रत्न थोर , त्याशी अंकुशाचा मार – मोठ्या व्यक्तीला यातनाही  तेवढ्याच असतात .

९० ओळखीचा चोर जिवे न सोडी – ओळखीचा शत्रू हा अनोळखी शत्रूपेक्षाही भयंकर असतो.

९१ ओठ फुटो किंवा खोकाळ फुटो / शेंडी तुटो की तारंबी तुटो – कोणत्याही परिस्थितीत काम तडीस नेणे.

९२ ओझे उचल तर म्हणे बाजीराव कोठे ? – सांगितलेले काम सोडून नसत्या चौकशा करणे.

९३ औट घटकेचे राज्य – अल्पकाळ टिकणारी गोष्ट .

९४ कर नाही त्याला डर कशाला ? – ज्याच्याकडून गुन्हा घडलेला नाही,त्याला कशाचीही भीती बाळगण्याचे कारण नाही .

९५ करावे तसे भरावे-दुष्कृत्य करणाऱ्याला त्याचे दुष्परिणाम भोगावे लागतातच .

९६ कामापुरता मामा - गरजेपुरते गोड बोलणारा;मतलबी माणूस .

९७ काखेत कळसा गावाला वळसा - हरवलेली वस्तू जवळपास असल्याचे लक्षात न आल्याने सर्वत्र शोधत राहणे.

९८ कानामागून आली आणि तिखट झाली – एखाद्या व्यक्तीपेक्षा दुसरी व्यक्ती वयाने अगर अधिकाराने कमी असूनही दुसऱ्या व्यक्तीने अल्पावधीतच त्याच्यापेक्षा जास्त मानाची जागा काबीज करणे.

९९ काळ आला होता,पण वेळ आली नव्हती – एखादे  घोर संकट येऊनही त्यातून सहीसलामत सुटणे.

१०० कावळ्याच्या शापाने गाय मरत नाही – क्षुद्र माणसाच्या निंदेने थोरांचे काहीच नुकसान होत नाही.

१०१ कुऱ्हाडीचा दांडा गोतास काळ – आपलाच मनुष्य आपल्या नुकसानीला कारणीभूत होणे.

१०२ कोठे इंद्राचा ऐरावत,कोठे शामभट्टाची तट्टाणी – अतिथोर माणूस व सामान्य माणूस यांची बरोबरी होऊच शकत नाही.

१०३ कोळसा उगाळावा तितका काळाच – दुष्ट माणसाबाबत अधिक माहिती मिळवली असता , त्याची अधिकाधिक दुष्कृत्ये उजेडात येतात.

१०४ कोंबडे झाकले म्हणून तांबडे फुटायचे राहत नाही – निश्चित घडणारी घटना ,कुणाच्याही प्रयत्नाने टाळता येत नाही .

१०५ कोंड्याचा मांडा करून खाणे – हलाखीच्या अवस्थेत,आपल्याला जे मिळत असेल त्यावर जगण्यात समाधान मानणे.

१०६ कोल्हा काकडीला राजी – सामान्य कुवतीची माणसे क्षुद्र वस्तूच्या प्राप्तीनेही संतुष्ट होतात.

१०७ करीन ते पूर्व – मी करेन ते योग्य,मी म्हणेन ते बरोबर अशा रीतीने वागणे.

१०८ करवतीची धार पुढे सरली तरी कापते,मागे सरली तरी कापते – काही गोष्टी केल्या तरी नुकसान होते नाही केल्या तरी नुकसान होते .

१०९ करून करून भागला ,देवध्यानी लागला – भरपूर वाईट कामे करून शेवटी देव पुजेला लागणे.

११० कणगीत दाणा तर भील उताणा – गरजेपुरते जवळ असले,की लोक काम करत नाहीत.

१११ कधी तुपाशी तर कधी उपाशी – सांसारिक स्थिति नेहमीच सारखी राहत नाही .

११२ कशात काय नि फाटक्यात पाय – वाईटात आणखी वाईट घडणे.

११३ काठी मारल्याने पाणी दुभंगत नाही – रक्ताचे नाते तोडू म्हणता तुटत नाही.

११४ काडीचोर तो माडीचोर – एखाद्या माणसाने क्षुल्लक अपराध केला असेल तर त्याचा घडलेल्या एखाद्या मोठ्या अपराधाशी संबंध जोडणे.

११५ काजव्याचा उजेड त्याच्या अंगाभोवती – क्षुद्र गोष्टींचा प्रभावही तेवढ्यापुरताच असतो.

११६ का ग बाई रोड तर म्हणे गावाची ओढ – निरर्थक गोष्टीची काळजी करणे.

११७ कानात बुगडी,गावात फुगडी – आपल्या जवळच्या थोड्याशा संपत्तीचे मोठे प्रदर्शन करणे.

११८ काल मेला आणि आज पितर झाला – अतिशय उतावळेपणाची वृत्ती.

११९ काकडीची चोरी फाशीची शिक्षा – अपराध खूप लहान;पण त्याला दिली गेलेली शिक्षा मात्र खूप मोठी असणे.

१२० काडीची सत्ता आणि लाखाची मत्ता बरोबर होत नाही-जे काम भरपूर पैशाने होत नाही,ते थोड्याशा अधिकाराने होते.संपत्तीपेक्षा सत्ता महत्त्वाची ठरते.

१२१ कावीळ झालेल्यास सर्व पिवळे दिसते – पूर्वग्रह दुषीत दृष्टी असणे .

१२२ काशीत मल्हारी माहात्म्य – नको तिथे नको ती गोष्ट करणे .

१२३ कावळा बसला अन फांदी तुटली – परस्परांशी कारण संबंध नसताना योगायोगाने दोन गोष्टी एकाच वेळी घडणे .

१२४ काप गेले नि भोके राहिली – वैभव गेले अन फक्त त्याच्या खुणा राहिल्या.

१२५ कुंभारणीच्या घरातला किडा कुंभारणीचा – दुसऱ्याच्या स्वाधीन झालेला माणूस आपली मते विसरतो , आपल्या ताब्यात आलेल्या वस्तूवर आपलाच हक्क प्रस्थापित करणे .

१२६ कुत्र्याचे शेपूट नळीत घातले तरी वाकडे – मुळचा स्वभाव बदलत नाही.

१२७ कुडी तशी फोडी-देहाप्रमाणे आहार.

१२८ केळीला नारळी आणि घर चंद्रमौळी – अत्यंत दारिद्रयाची अवस्था येणे.

१२९ केस उपटल्याने का मढे हलके होते ? – जेथे मोठ्या उपायांची गरज असते तेथे छोट्या उपायांनी काही होत नाही.

१३० केळी खाता हरखले ,हिशेब देता चरकले – एखाद्या गोष्टीचा लाभ घेताना गंमत वाटते,मात्र पैसे देताना जीव मेटाकुटीस येतो.

१३१ कोणाच्या गाई म्हशी आणि कोणाला उठा बशी – चूक एकाची आणि शिक्षा मात्र दुसऱ्याला .

१३२ खाई त्याला खवखवे – जो वाईट काम करतो ,त्याला मनात धास्ती वाटते .

१३३ खाण तशी माती – आई वडिलांप्रमाणे मुलाची वर्तणूक असणे.

१३४ खाईन तर तुपाशी,नाहीतर उपाशी – एक तर विलाशी जीवन उपभोगता येईल तेवढे उपभोगणे किंवा कंगाल स्थितीत जगणे यांपैकी एकाचीच निवड करणे.

१३५ खायला काळ , भुईला भार – निरुद्योगी मनुष्य सर्वांना भारभूत होतो.

१३६ खऱ्याला मरण नाही – खरे कधीच लपत नाही .

१३७ खर्चणाऱ्याचे खर्चते आणि कोठावळयाचे पोट दुखते – खर्च करणाऱ्याचा खर्च होतो;तो त्याला मान्यही असतो;परंतु दुसराच एखादा त्याबद्दल कुरकुर करतो.

१३८ खाऊ जाणे तो पचवू जाणे - एखादे कृत्य धाडसाने करणारा त्याचे परिणाम भोगण्यासही समर्थ असतो.

१३९ खाऊन माजावे पण टाकून माजू नये – पैशाचा किंवा संपत्तीचा गैरवापर करू नये .

१४० खोट्याच्या कपाळी गोटा – खोटेपणा,वाईट काम करणाऱ्याचे नुकसान होते.

१४१ गरजवंताला अक्कल नसते – गरजू माणसास प्रसंगी मनाविरुद्ध गोष्टसुद्धा मान्य करावी लागते .

१४२ गर्वाचे घर खाली – गर्विष्ठ माणसाला शेवटी पराभव किंवा अपमान स्वीकारावा करावा लागतो.

१४३ गरज सरो, वैद्य मरो – आपले काम संपताच उपकारकरत्याला विसरणे .

१४४ गर्जेल तो पडेल काय ? – केवळ बडबड करणाऱ्यांच्या हातून कोणतेही कार्य घडत नाही.

१४५ गाढवाला गुळाची चव काय ? – अडाण्याला चांगल्या वस्तूचे मोल कळत नाही .

१४६ गाव करी ते राव न करी – जे कार्य सामान्य माणसे एकजुटीच्या बळावर करू शकतात,ते कार्य एकटा श्रीमंत माणूस पैशाच्या बळावर करू शकत नाही.

१४७ गाजराची पुंगी,वाजली तर वाजली नाहीतर मोडून खाल्ली – एखादी गोष्ट साध्य झाली तर उत्तमच,नाही तर तिचा दुसरा काहीतरी उपयोग करून घेणे.

१४८ गुरुची विद्या गुरूला फळली -एखाद्याचा डाव त्याच्यावरच उलटणे .

१४९ गोगलगाय नि पोटात पाय – एखाद्याचे खरे स्वरूप न दिसणे .

१५० गळ्यात पडले झोंड हसून केले गोड – गळ्यात पडल्यावर वाईट गोष्टसुद्धा गोड मानून घ्यावी लागते.

१५१ ग ची बाधा झाली – गर्व चढणे .

१५२ गळ्यातले तुटले ओटीत पडले – नुकसान होता-होता टळणे.

१५३ गाढवापुढे वाचली गीता,कालचा गोंधळ बरा होता – मूर्खाला कितीही उपदेश केला तरी त्याचा उपयोग नसतो .

१५४ गाड्याबरोबर नळयाची यात्रा – मोठ्यांच्या आश्रयाने लहानांचाही फायदा होणे.

१५५ गावंढया गावात गाढवीण सवाशीन – जेथे चांगल्यांचा अभाव असतो तेथे टाकाऊ वस्तूस महत्त्व येते.

१५६ गाढवाच्या पाठीवर गोणी – एखाद्या गोष्टीची फक्त अनुकूलता असून उपयोग नाही;तर तिचा फायदा घेता यायला हवा .

१५७ गाढवाने शेत खाल्ले,ना पाप,ना पुण्य – अयोग्य व्यक्तीला एखादी गोष्ट दिल्याने ती वायाच जाते.

१५८ गाढवांचा गोंधळ व लाथांचा सुकाळ – मूर्खांच्या गोंधळात एकमेकांवर दोषारोप करण्यात वेळ जातो.

१५९ गाय व्याली ,शिंगी झाली – अघटित घटना घडणे.

१६० गांव जळे नि हनुमान बेंबी चोळे – दुसऱ्याचे नुकसान करून नामानिराळे राहणे.

१६१ घरोघरी मातीच्याच चुली – सर्वत्र सारखीच परिस्थिति असणे .

१६२ घरचे झाले थोडे व्याहयाने धाडले घोडे – अडचणीत आणखी भर पडण्याची घटना घडणे.

१६३ घर फिरले म्हणजे घराचे वासेही फिरतात – एखाद्यावर प्रतिकूल परिस्थिति आली म्हणजे सारे त्याच्याशी वाईटपणे वागू लागतात.

१६४ घर ना दार देवळी बिऱ्हाड – शिरावर कोणतीही जबाबदारी नसलेली व्यक्ती .

१६५ घडाई परीस मढाई जास्त – मुख्य गोष्टीपेक्षा आनुषंगिक गोष्टीचा खर्च जास्त असणे.

१६६ घेता दिवाळी,देता शिमगा – घ्यायला आनंद वाटतो द्यायच्या वेळी मात्र बोंबाबोंब.

१६७ घोडे कमावते आणि गाढव खाते – एकाने कष्ट करावे व निरुपयोगी व्यक्तीने त्याचा गैरफायदा घ्यावा .

१६८ चार दिवस सासूचे,चार दिवस सुनेचे – प्रत्येकाला आयुष्यात कधी ना कधी अधिकार गाजवण्याची संधी मिळतेच .

१६९ चोराच्या मनात चांदणे – आपले दुष्कृत्य उघडकीस येईल,अशी सदैव भीती वाटत राहणे.

१७० चोर सोडून संन्याशाला सुळी देणे – अपराध्याला सोडून निरपराध्याला शिक्षा देणे.

१७१ चोरावर मोर – एखाद्या कृत्यावर सवाई कृत्य करून मात करणे.

१७२ चवलीची कोंबडी आणि पावली फळणावळ – मुख्य गोष्टीपेक्षा देखभालीचा खर्च जास्त असणे.

१७३ चारजणांची आई बाजेवर जीव जाई – जबाबदारी अनेकांची असेल तर काळजी कोणीच घेत नाही .

१७४ चिंती परा येई घरा – दुसऱ्याचे वाईट चिंतीत राहिले,की ते आपल्यावरच उलटते.

१७५ चिखलात दगड टाकला आणि अंगावर शिंतोडा घेतला – स्वतःच्याच हाताने स्वतःची बदनामी करून घेणे .

१७६ चुलीपुढे शिपाई अन् घराबाहेर भागुबाई – घरात तेवढा शूरपणाचा आव आणायचा;पण बाहेर मात्र घाबरायचे.

१७७ चोराच्या उलट्या बोंबा – स्वतःच गुन्हा करून दुसऱ्याला दोष देणे .

१७८ चोरांच्या हातची लंगोटी – ज्याच्याकडून काही मिळण्याची आशा नसते त्याच्याकडून थोडेतरी मिळणे.

१७९ चोराची पावली चोराला ठाऊक – वाईट माणसांनाच वाईट माणसांच्या युक्त्या कळतात.

१८० जळात राहून माशाशी वैर करू नये – जेथे राहायचे तेथील माणसांबरोबर वैरभाव ठेवू नये.

१८१ जावे त्याच्या वंशा तेंव्हा कळे – दुसऱ्याच्या अडीअडचणी,त्या परिस्थितीतून स्वतः गेल्याशिवाय कळत नाही .

१८२ जित्याची खोड मेल्याशिवाय जात नाही – मुळचा स्वभाव कधीच बदलत नाही .

१८३ जे न देखे रवी , ते देखे कवी – कल्पनेच्या भरारीमुळे कवी वास्तवाच्या पलीकडचे वर्णन करू शकतो.

१८४ ज्याची खावी पोळी , त्याची वाजवावी टाळी – ज्याने आपल्याला मदत केली त्याच्याशी अनुकूल असणे.

१८५ जशी देणावळ तशी धुणावळ – मिळणाऱ्या मोबदल्यात प्रमाणातच काम करणे.

१८६ जळत घर भाड्याने कोण घेणार ? – नुकसान करणाऱ्या गोष्टीचा स्वीकार कोण करणार ? बुडत्या बँकेचा पुढल्या तारखेचा चेक कोण घेणार ?

१८७ जित्या हुळहुळे आणि मेल्या कानवले – जितेपणी दुर्लक्ष करायचे व मेल्यावर कोडकौतुक करायचे.

१८८ जेवेन तर तुपाशी नाहीतर उपाशी – अतिशय दुराग्रहाचे किंवा हटवादीपणाचे वागणे.

१८९ जो गुळाने मरतो त्यास विष कशास ? – जेथे गोड बोलून काम होते तेथे जालीम उपायांची गरज नसते.

१९० ज्या गावाच्या बोरी,त्या गावाच्या बाभळी – एकच स्वभाव असलेल्या माणसांनी एकमेकाची वर्मे काढण्यात अर्थ नसतो,कारण एकाच ठिकाणचे असल्याने ते एकमेकांना पुरेपूर ओळखतात.

१९१ ज्याच्या हाती ससा,तो पारधी – ज्याच्या हाती वस्तू असते,त्याला त्याविषयीचे कर्तृत्व बहाल केले जाते,म्हणजेच एकाचे कर्तृत्व;पण ते दुसऱ्याच्या नावे गाजणे.

१९२ ज्याचे करावे बरे तो म्हणतो माझेच खरे – एखाद्याचे भले करायला जावे तर तो त्या गोष्टीस विरोधच करतो व आपलाच हेका चालवण्याचा प्रयत्न करतो.

१९३ झाकली मूठ सव्वा लाखाची – मौन पाळून अब्रू राखणे.

१९४ टाकीचे घाव सोसल्यावाचून देवपन येत नाही – अपार कष्टावाचून मोठेपणा मिळत नाही .

१९५ डोंगर पोखरून उंदीर काढणे – अतोनात श्रमानंतर अत्यल्प फायदा होणे .

१९६ डोळ्यात केर आणि कानात फुंकर – रोग एका जागी व उपचार दुसऱ्या जागी.

१९७ ढवळया शेजारी पवळ्या बांधला वाण नाही ,पण गुण लागला – वाईट गुण मात्र लवकर लागतात म्हणजेच वाईट माणसांच्या संगतीने चांगला माणूसही बिघडतो.

१९८ ढेकणाच्या संगे हिरा जो भंगला,कुसंगे नाडला साधु तैसा – वाईट संगतीचे वाईटच परिणाम असतात.

१९९ तळे राखी , तो पाणी चाखी – एखादी गोष्ट ज्याच्या स्वाधीन केली आहे,तो त्याचा थोडा तरी उपभोग घेणारच .

२०० तहान लागल्यावर विहीर खणणे – एखाद्या वस्तूची गरज निर्माण झाल्यावर ती मिळवण्यासाठी धावपळ करणे .

मराठी म्हणी व त्यांचे अर्थ

मराठी म्हणी व त्यांचे अर्थ १ अती तिथे माती – कोणत्याही , अतिरेक हा नुकसानकारकच होतो. २ अतिशहाणा त्याचा बैल रिकामा – जो माणूस फा...

समुहदर्शक शब्द

Sanjay Vasant Jagtap 0 07:06

समूहदर्शक शब्द.

1)    काजूची,माशांची – गाथण
2)    किल्ल्यांचा  –  जुडगा 
3)    केसांचा   –    झुबका,पुंजका
4)    केसांची –  बट,जट
5)    केळ्यांचा   –  लोंगर , घड
6)    खेळाडूंचा    –   संघ
7)   गवताचा  –   भारा
8)    आंब्यांच्या झाडांची  –  राई 
9)    उतारुंची   –  झुंड ,झुंबड 
10) उपकरणांचा – संच
11) उंटांचा, लमाणांचा   –  तांडा 
12) करवंदाची  –   जाळी
13) गवताची   –    गंजी , पेंढी
14) गाईगुरांचे   –  खिल्
15) गुरांचा –    कळप
16) चोरांची, दरोडेखोरांची   –   टोळी 
17) जहाजांचा  –  काफिला 
18) तारकांचा   –   पुंज
19) ताऱ्यांचा   –    पुंजका
20) नारळांचा     -   ढीग 
21) नोटांचे  –  पुडके 
22) पक्ष्यांचा   –   थवा 
23) प्रवाशांची   –   झुंबड
24) फुलझाडांचा  –   ताटवा 
25) फुलांचा –    गूच्छ
26) बांबूंचे  –   बेट
27) भाकऱ्यांची ,रुपयांची  –   चवड
28) मंडक्यांची –   उतरंड
29) प्रश्नपत्रिकांचा  –  संच
30) पाठ्यपुस्तकांचा  –   संच
31) पालेभाजीची  –   गड्डी,जुडी
32) द्राक्षांचा – घड,घोस
33) दुर्वांची  – जुडी
34)धान्यांची  –   रास
35) नाण्यांची –   चळत
36) पिकत घातलेल्या आंब्यांची  –   अढी
37) पुस्तकांचा,वह्यांचा   –   गट्ठा
38) पोत्यांची,नोटांची  –   थप्पी
39) फळांचा  –   घोस 
40) माणसांचा –   जमाव
41) वाद्यांचा  –  वृंद
42) विटांचा, कालिंगडांचा  –  ढीग
43) विद्यार्थ्यांचा –   गट
44) विमानांचा   –   ताफा 
45) मुलांचा   –    घोळका 
46) मुंग्यांची –    रांग 
47) मेंढयांचा   –    कळप 
48) लाकडांची,उसांची   –   मोळी 
49) वस्तूंचा    –   संच
50) वेलिंचा   –  कुंज
51) साधूंचा –   जथा 
52) वानरांची   -  टोळी 
53) घरांची    -    चाळ 
54) ढगांचा   -   घनमंडल
55) सैनिकांचे/सैनिकांची - तुकडी,पथक,फलटण
56) हत्तींचा –   कळप
57) हरिणांचा  –   कळप
58) मातीचा ,विटांचा   -   ढिगारा
59) वाळूचा  -   ढीग

समुहदर्शक शब्द

समूहदर्शक शब्द. 1) काजूची,माशांची – गाथण 2) किल्ल्यांचा – जुडगा 3) केसांचा – झुबका,पुंजका 4) केसांची – बट,जट 5) क...

महाराष्ट्राची विशेष माहिती

Sanjay Vasant Jagtap 0 04:21

◆◆ महाराष्ट्र - एक झलक◆◆

★ महाराष्ट्राची स्थापना : १ मे १९६०
★ महाराष्ट्राची राजधानी : मुंबई 
★ महाराष्ट्राची उपराजधानी : नागपूर 
★ महाराष्ट्राचे प्रशासकीय विभाग : ६ 
★ महाराष्ट्राचे प्रादेशिक विभाग : ५
★ महाराष्ट्रातील एकुण जिल्हे : ३६
★ महाराष्ट्रातील महानगरपालिका : २७
★ महाराष्ट्रातील नगरपालिका : २२६
★ महाराष्ट्रातील सर्व नगरपंचायत : ७
★ महाराष्ट्रातील सर्व ग्रामपंचायती : २८,८१३
★ महाराष्ट्रातील जिल्हा परिषदा : ३४
★ महाराष्ट्रातील एकुण तालुके : ३५८
★ महाराष्ट्रातील पंचायत समित्या : ३५५
★ महाराष्ट्राची लोकसंख्या : ११,२३,७४,३३३
★ स्त्री : पुरुष प्रमाण : ९२९ : १०००
★ महाराष्ट्रातील एकुण साक्षरता : ८२.९१%
★ महाराष्ट्रातील सर्व साक्षर जिल्हा : सिंधुदुर्ग
★ सर्वांत जास्त साक्षरतेचा जिल्हा : मुंबई उपनगर (८९.९१% )
★ सर्वांत कमी साक्षरतेचा जिल्हा : नंदुरबार (६४.४% )
★ सर्वांत जास्त स्त्रियांचा जिल्हा : ठाणे 
★ सर्वांत कमी स्त्रियांचा जिल्हा : सिंधुदुर्ग
★ क्षेत्रफळाने मोठा जिल्हा : अहमदनगर 
★ क्षेत्रफळाने लहान जिल्हा : मुंबई शहर 
★ जास्त लोकसंख्येचा जिल्हा : पूणे
★ जास्त लोकसंख्या घनतेचा जिल्हा : मुंबई शहर
★ कमी लोकसंख्येचा जिल्हा : सिंधुदुर्ग 
★ भारताच्या लोकसंख्येशी प्रमाण : ९.२८%
★ महाराष्ट्राचे राज्य झाड कोणते : आंबा
★ महाराष्ट्राचे राज्य फुल कोणते : मोठा बोंडारा
★ महाराष्ट्राचा राज्य पक्षी कोणता : हारावत 
★ महाराष्ट्राचा राज्य प्राणी कोणता : शेकरु
★ महाराष्ट्राची राज्य भाषा कोणती : मराठी
★ महाराष्ट्रातील सर्वांत उंच शिखर : कळसुबाई (१६४६ मी. / ५,४०० फुट)
★ महाराष्ट्रातील सर्वांत लांब नदी : गोदावरी (पूर्ण लांबी : १,४६५ किमी)
★ महाराष्ट्रातील समुद्र किनाऱ्याची लांबी : ७२० किमी (४५० मैल)
★ महाराष्ट्राचे मुख्यमंत्री : मा.उध्दव ठाकरे
★ महाराष्ट्राचे राज्यपाल : भगतसिंग कोशारी
★ महाराष्ट्राचा भारताच्या क्षेत्रफळाच्या दृष्टीने क्रमांक : ३रा 
★ महाराष्ट्राचा भारताच्या लोकसंख्येच्या दृष्टीने क्रमांक : २रा 
★ महाराष्ट्राचा मानवी विकास निर्देशांक : ४था (०.६६५९)
★ महाराष्ट्राचा भारताच्या साक्षरतेच्यादृष्टीने क्रमांक : ६वा (८२.९%)
★ महाराष्ट्राचा एकूण देशांतर्गत उत्पादनानुसार क्रमांक (GDP) : १ला
★ महाराष्ट्रातील सर्वात कमी पर्जन्यछायेचा जिल्हा : सोलापूर 
★ महाराष्ट्रातील सर्वात मोठी टपाल कचेरी : मुंबई
★ महाराष्ट्रातील सर्वात मोठे नाटयगृह/सभागृह : षन्मुखानंद सभागृह, मुंबई
★ महाराष्ट्रातील सर्वाधिक किनारपट्टी लागलेला जिल्हा : रत्नागिरी
★ महाराष्ट्रातील सर्वाधिक तापमान असलेला जिल्हा : चंद्रपूर
★ महाराष्ट्रातील सर्वात वेगवान एक्सप्रेस : शताब्दी एक्सप्रेस (पुणे मुंबई)
★ महाराष्ट्रातील सर्वाधिक अंतर धावणारी रेल्वे :महाराष्ट्र एक्सप्रेस (कोल्हापूर-गोंदिया)
★ महाराष्ट्रातील सर्वाधिक सिंचन क्षेत्र असलेला जिल्हा : अहमदनगर
★ महाराष्ट्रातील सर्वाधिक साखर कारखाने असणारा जिल्हा : अहमदनगर
★ महाराष्ट्रातील सर्वाधिक लांबीची नदी : गोदावरी
★ महाराष्ट्रातील सर्वात मोठी लाकूड पेठ : बल्लारपूर (चंद्रपूर)
★ महाराष्ट्रातील सर्वात जास्त क्षेत्र असलेली मुद्रा : रेगूर मृदा
★ महाराष्ट्राचे पहिले मुख्यमंत्री : यशवंतराव चव्हाण
★ महाराष्ट्राचे पहिले राज्यपाल : श्री. प्रकाश
★ महाराष्ट्रातील पहिली महानगरपालिका : मुंबई
★ महाराष्ट्रातील पहिले आकाशवाणी केंद्र : मुंबई (१९२७)
★ महाराष्ट्रातील पहिले दूरदर्शन केंद्र : मुंबई (२ ऑक्टोबर १९७२)
★ महाराष्ट्रातील पहिले मातीचे धरण : गंगापूर (गोदावरी नदीवर -जि.नाशिक)
★ महाराष्ट्रातील पहिले पक्षी अभयारण्य : कर्नाळा (रायगड)
★ महाराष्ट्रातील पहिले जलविद्युत केंद्र : खोपोली (रायगड)
★ महाराष्ट्रातील पहिला अणुविद्युत प्रकल्प : तारापुर
★ महाराष्ट्रातील पहिले विद्यापीठ : मुंबई विद्यापीठ (१८ जुलै १८५७)
★ महाराष्ट्रातील पहिले कृषि विद्यापीठ : राहुरी, जि.अहमदनगर (१९६८)
★ महाराष्ट्रातील पहिला सहकारी साखर कारखाना प्रवरानगर, जि.अहमदनगर : (१९५०)
★ महाराष्ट्रातील पहिली सहकारी सूत गिरणी : कोल्हापूर जिल्हा विणकर सहकारी संस्था, इचलकरंजी
★ महाराष्ट्रातील पहिला पवनविद्युत प्रकल्प : जमसांडे, देवगड (जि. सिंधुदुर्ग)
★ महाराष्ट्रातील पहिले उपग्रह दळणवळण केंद्र : आर्वी (पुणे)
★ महाराष्ट्रातील पहिला लोह पोलाद प्रकल्प : चंद्रपुर
★ महाराष्ट्रातील मराठी भाषेतील पहिले साप्ताहिक : दर्पण (१८३२)
★ महाराष्ट्रातील मराठी भाषेतील पहिले मासिक : दिग्दर्शन (१८४०)
★ महाराष्ट्रातील मराठी भाषेतील पहिले दैनिक वर्तमानपत्र : ज्ञानप्रकाश

महाराष्ट्राची विशेष माहिती

◆◆ महाराष्ट्र - एक झलक◆◆ ★ महाराष्ट्राची स्थापना : १ मे १९६० ★ महाराष्ट्राची राजधानी : मुंबई ★ महाराष्ट्राची उपराजधानी : नागपूर ★ महारा...

जिल्ह्यांची वैशिष्टये

Sanjay Vasant Jagtap 0 17:16

जिल्ह्यांची वैशिष्ट्ये

महाराष्ट्रातील ३६ जिल्ह्याची वेग वेगळी अशी वैशिष्ट्ये आहे.

*अमरावती* 
एक महत्त्वाचे,मध्यवर्ती,औद्यो गिक केंद्र व ऐतिहासिक पर्यटन केंद्र अशी ओळख असलेला हा जिल्हा. विदर्भाची सांस्कृतिक राजधानी म्हणूनही ओळखलं जातं. मूळ नाव उमरावती होते. त्यानंतर अमरावती असे झाले.

*औरंगाबाद* 
हा जिल्हा खाम नदीच्या काठी वसलेला आहे.आजच्या औरंगा बादचे नाव पूर्वी खडकी होते.व अ.नगरचा निजामशहा मूर्तझा व्दितीय याचा मंत्री मलिक अंबर याने हे शहर वसवले आहे. मलिक अंबरने या शहराचे नाव फतेहपूर असे ठेवले होते. पुढे औरंगजेब या सम्राटाच्या नावावरुन औरंगाबाद हे नाव त्याच्या मृत्यूनंतर ठेवण्यात आले.

*बीड* 
हा जिल्हा बालाघाट डोंगराच्या पायथ्याशी बिंदुसरा नदीच्या खोऱ्यात बिळासारख्या ठिकाणी हे शहर वसलेले असल्याने बीळ या अपभ्रंशातून बीड हे नाव झाले

*भंडारा* 
हा जिल्हा पितळी भांड्यांचे शहर म्हणून ओळखला जात होता. भाणारा शब्दापासून भंडारा हे नाव पडले आहे. भाण हा शब्द भांडी या अर्थाने पूर्वी वापरला जात होता. भंडारा हे पितळी भांड्यांसाठी पूर्वापार प्रसिध्द असल्यामुळे भाण शब्दावरुन भाणारा असे नाव पडल्यामुळे त्यानंतर भंडारा असे ठेवण्यात आले.

*बुलडाणा* 
हा जिल्हा अजिंठ्याच्या डोंगर रांगामध्ये वसलेले. हे शहर प्राचीन काळात भिल्लठाणा म्हणून ज्ञात होते.भिल्लठाणा म्हणजे भिल्लाचे स्थान. त्यानंतर बुलढाणा हे नाव पडले आहे.

*चंद्रपूर* 
 चंद्रपूरला आधी चांदा म्हणून ओळख होती. चंद्रपूर जिल्ह्याला काळ्या सोन्याची भूमी असेही म्हणतात. या जिल्ह्यात कोळसा खाणी आणि चुन्याच्या खाणीही आहेत.

*धुळे* 
महाराष्ट्रातील धुळे जिल्हा हा पूर्वी पश्‍चिम खान्देश जिल्हा म्हणून ओळखला जात होता. तसेच गुजरातचा सुलतान पहिला अहमद यांने फारुकी राजांना खान ही पदवी दिलेली होती व त्यावरुन साजेशे खान्देश असे याचे नाव करण्यात आले. त्यांनतर हा जिल्हा धुळे या नावाने प्रचलित झाला.

*गोंदिया* 
महाराष्ट्रातील राज्याच्या शेवटच्या टोकावर वसलेल्या गोंदिया शहराला समृध्द असा ऐतिहासिक वारसा लाभलेला आहे. गोंड समाज हे येथील जुने रहिवासी आहेत. त्यांचा उद्योग डिंक (गोंद) आणि लाख आणून गावात विकण्याचा होता. त्यामुळे या जिल्ह्याचे नाव गोंदिया पडले आहे. गोंदिया शहर हे तांदळाचे शहर म्हणूनही ओळखले जाते.

*हिंगोली* 
महाराष्ट्रातील हिंगोली हा जिल्हा पूर्वी विंगुली, लिंगोली या नावाने ओळखला जात होता. त्यानंतर हिंगोली या नावाने या जिल्ह्याची ओळख निर्माण झाली आहे.

*जळगाव* 
महाराष्ट्रातील जळगाव हा जिल्हा पूर्व खान्देश म्हणूनही ओळखला जातो. पूर्व खानदेश अस्तित्वात असलेला जिल्हा आजचा जळगाव जिल्हा बनला आहे.

*जालना* 
महाराष्ट्रातील जालना जिल्हा हा कुंडलिक नदीच्या किनाऱ्यावर वसलेला आहे. हे मराठवाड्यातील एक महत्त्वाचे व्यावसायिक केंद्र आहे. सुरवातीला धनवान मुहमद्दन व्यापाराच्या इच्छेप्रमाणे ज्याला या ठिकाणी खूप फायदा झाला. त्यांचा विणकामाचा (जुलाह) हा व्यवसाय होता. त्यामुळे जुलाह वरुन जालना या नावाने ओळख सुरु झाली.

*कोल्हापूर* 
महाराष्ट्रातील साडेतीन शक्तीपीठमधील एक कोल्हापूरची महालक्ष्मी मंदिर. महालक्ष्मीचे देवालय स्थापन होण्यापूर्वी आणि त्यानंतरही अनेक शतकापर्यंत शहराचे जुने व सर्वसंमत असे नाव कोल्लापूर होते. पूर्वी कोला नावाचा एका असूराचा महालक्ष्मीने वध केला, त्यानंतर कोल्हापूर या नावाने ओळख सुरुवात झाली असे म्हटले जाते.

*लातूर* 
महाराष्ट्रातील लातूर जिल्ह्याचे पूर्वीचे नाव लत्तपूर असे होते. त्यानंतर त्या नावात बदल करुन लातूर या नावाने ओळख निर्माण झाली.

*मुंबई* 
महाराष्ट्राची राजधानी म्हणून आपण मुंबई शहराला ओळखतो. तसेच हा जिल्हा सात बेटांचे शहर म्हणून ओळखले जाते. तसेच या शहराला भारताचे हॉलिवूड असेही म्हटले जाते. मुंबईतील स्थानिक रहिवासी असलेले कोळी बांधव यांची मुंबा माता ही कुलदैवत आहे. त्यामुळे मुंबईतील मुंबा आणि आई म्हणजे देवी याचे एकत्रीकरण होऊन मुंबई हे नाव देण्यात आले आहे.

*नागपूर* 
महाराष्ट्रातील नागपूर हा जिल्हा कन्हान नदीची उपनदी असलेली नागनदी नागासारखीच वाहत असल्याने पूर्वी या शहराचे नाग असे नाव पडले आणि या नाग नदीमुळेच नागपूर असे नाव ठेवण्यात आले आहे. त्याचप्रमाणे अनेक शहरांच्या नावापुढे पूर हे लावले जाते. त्यापध्दतीने नाग या नावापुढे पूर असे नाव देण्यात आले आहे आणि त्याची नागपूर अशी ओळख निर्माण झाली.

*नंदुरबार* 
महाराष्ट्रातील नंदुरबार जिल्हा हा धुळे जिल्ह्यातून नव्याने निर्माण झाला आहे. नाशिक, जळगाव, धुळे व नंदुरबार या उत्तर महाराष्ट्रीय परिसराला खान्देश असे म्हटले जाते.

*नाशिक* 
महाराष्ट्रातील नाशिक जिल्हा हा त्या आसपासच्या परिसरातील विविध नावांनी ओळखला जातो. नाशिकचे जुने नाव गुलशनाबाद म्हणजे फुलांचे नगर होते. तसेच सुरवातीचे नाव त्रिकंटक होते. तसेच गोदावरी तीरावरील नऊ टेकड्यांवर वसलेले असल्यामुळे नऊ शिखरांचे शहर म्हणजे नाशिक म्हणून या जिल्ह्यास हे नाव देण्यात आले. तसेच पौराणिक काळात चौदा वर्षे राम लक्ष्मणाचा वनवास नाशिक जवळील जंगलात गेला. त्यावेळी लक्ष्मणाने शूर्पणखा नावाच्या राक्षसणीचे नाक कापले होते. संस्कृतमध्ये नाकाला नासिक म्हणतात, म्हणूनच या शहराचे नाव नाशिक असे पडले आहे.

*उस्मानाबाद* 
महाराष्ट्रातील उस्मानाबाद जिल्ह्याची भूमी ही श्रीराम वनवासात असताना त्यांच्या पदस्पर्शाने पावन झालेली भूमी मानली जाते. या जिल्ह्याचे पूर्वीचे नाव धाराशिव असे होते. त्यानंतर २० व्या शतकाच्या सुरवातीला तत्कालीन निजाम उस्मान अली याने स्वत:च्या नावावरुन या शहराला उस्मानाबाद असे नाव दिले आहे.

*परभणी* 
महाराष्ट्रातील परभणी जिल्हा हा पुरातन काळातील प्रभावती देवीच्या मंदिरावरुन या जिल्ह्यास परभणी असे नाव देण्यात आले आहे.

*पुणे* 
महाराष्ट्रातील पुणे जिल्हा हा विद्येचे माहेरघर या नावाने ओळखले जाते. तसेच राष्ट्रकूट राजवटीत या शहराचे नाव पुनवडी होते. पुण्य या शब्दावरुन पुणे अशी ओळख निर्माण झाली असल्याचे सांगण्यात येते.

*रायगड* 
महाराष्ट्रातील रायगड जिल्ह्याचं मराठ्यांच्या इतिहासाशी असलेले नाते अतूट आहे. रायगड जिल्ह्याचे पूर्वी कुलाबा हे नाव होते. श्री छत्रपती शिवरायांची राजधानी रायगड किल्ला याच जिल्ह्यात असल्याने कुलाबा जिल्ह्याचे नामांतर रायगड असे करण्यात आले आहे.

*सांगली* 
महाराष्ट्राच्या इतिहासात नाटक या गोष्टीची सुरुवात सांगलीपासून झाली. त्यामुळे सांगलीला पूर्वी नाट्यपंढरी या नावानेही संबोधले जात होते. सांगली येथील हळद बाजारपेठ ही आशिया खंडामधील सर्वांत मोठी हळदीची बाजारपेठ मानली जाते. त्यामुळे सांगलीला हळदीची मोठी बाजारपेठ म्हणूनही ओळखले जाते.

*सातारा* 
महाराष्ट्रातील सातारा जिल्ह्यास तेथील असलेल्या सतरा बुरुजांमुळे सातारा हे नाव रुढ झाले आहे. तेथील किल्ल्याचे मूळ नाव सप्तर्षी किंवा सातदरे असे होते. त्यानंतर पुढे ते सातारा झाल्यामुळे त्याची अशी ओळख प्रचलित झाली आहे.

*सिंधुदुर्ग* 
महाराष्ट्रातील सिंधुदुर्ग जिल्हा हा कोकणच्या दक्षिणेकडील भाग आहे. सिंधुदुर्ग जिल्ह्याचे पूर्वीचे नाव दक्षिण रत्नागिरी होते. मालवणच्या किनाऱ्यापासून जवळच असलेल्या बेटावरील सिंधुदुर्ग किल्ल्यावरुन या जिल्ह्याचे नाव सिंधुदुर्ग ठेवण्यात आले आहे.

*सोलापूर* 
महाराष्ट्रातील सोलापूर जिल्हयातील शिवयोगी श्री सिध्देश्‍वर लिखित शिलालेखानुसार सोन्नलगी हे नाव पूर्वी सोलापूर शहरास होते. त्यानंतर सोलापूर जिल्ह्याचे नाव सोळा म्हणजे सोला आणि पूर असे नाव तयार झाले आहे. म्हणजे सोलापूर शहर हे अहमदपूर, चपळदेव, फतेपूर, जामदारवाडी, काळजापूर, चादरपूर, खांडेकरवाडी, महमदपूर, राणापूर, संदलपूर, शेखपूर, सोलापूर, सोन्नलगी, सोनपूर व वैदकवाडी या सोळा गावांच्या एकत्रिकरणाने सोलापूर हे नाव पडले आहे.

*ठाणे* 
महाराष्ट्रातील ठाणे जिल्ह्याचे पूर्वीचे नाव श्रीस्थानक होते. सागरी, डोंगरी आणि नागरी अशी वैशिष्टयपूर्ण रचना ठाणे जिल्ह्याला लाभलेली आहे. सर्वाधिक महसूल उत्पन्न देणारा जिल्हा म्हणून ठाणे जिल्हा ओळखला जातो. सर्वाधिक धरणं असल्यामुळे पाणी पिकवणारा जिल्हा अशी ठाणे जिल्ह्याची ओळख आहे.

*वर्धा* 
महाराष्ट्रातील वर्धा जिल्ह्याचे नाव हे जवळूनच वाहणाऱ्या वर्धा नदीवरुन देण्यात आले आहे. त्यामुळे वर्धा शहराची ओळख निर्माण झाली आहे.

*वाशिम* 
महाराष्ट्रातील वाशिम जिल्ह्यास प्राचीन इतिहास लाभलेला आहे. वाशीम शहराचे प्राचीन नाव वात्सुगाम होते. प्राचीन काळी होऊन गेलेल्या वत्स ऋषीच्या नावावरुन हे नाव पडले असे म्हटले जाते.

*यवतमाळ* 
महाराष्ट्रातील यवतमाळ जिल्हा हा पूर्वी वणी किंवा ऊन या नावाने ओळखला जात होता. त्यानंतर जिल्ह्याचे नाव हे यवत म्हणजे टेकडीवरील सपाटीचा प्रदेश अशा शब्द रचनेतून यवतमाळ हे नाव पडले आहे.

*अकोला* 
महाराष्ट्रातील अकोला या शहरात पूर्वी अकोलसिंग नावाच्या राजपूर सरदाराचा शहराशी संबंध आला. त्यानेच हे गाव वसवले असल्यामुळे अकोलसिंगाच्या नावावरुन अकोला असे नाव ठेवण्यात आले.

जिल्ह्यांची वैशिष्टये

जिल्ह्यांची वैशिष्ट्ये महाराष्ट्रातील ३६ जिल्ह्याची वेग वेगळी अशी वैशिष्ट्ये आहे. *अमरावती* एक महत्त्वाचे,मध्यवर्ती,औद्यो गिक केंद्र व ...